Antiguu carru mineru

El molín y la minería

El profesores Fermín Rodríguez Gutiérrez y Rafael Menéndez Fernández, nel Tomu IV de la Xeografía d'Asturies", (Editorial Prensa Asturiana 1.992), escriben:

“La personalidá del conceyu d'Ayer queda conformada pola so situación nel corazón del cordal y la so vinculación a la minería. El conceyu especializar na estracción de recursos mineros, pero sería erróneu interpretar Ayer como la resultancia esclusiva del calquier mineru, al contrariu, la so cultura y paisaxe son la resultancia de la incorporación de les formes mineres a un sustrato tradicional ricu, complexu y vixente".
Mineru

Los procesos de industrialización empecipiar nel conceyu a mediaos del sieglu XIX. Les primeres referencies a esplotaciones mineres n'Ayer daten de 1856. Nel añu 1892, el Marqués de Comillas constitúi la Sociedá Hullera Española y colla l'entamu de la esplotación intensiva de los recursos. Dichu procesu va pareyu a tresformamientos agrarios, lentes, tantu de los sistemes de cultivu como de l'apaición de nueves necesidaes venceyaes a la industria minero.

El molín foi un testigu y actor privilexáu d'esi procesu. Allugar a solu 1 Km. de distancia de Morea y ye ellí onde s'asitien los principales mines, que nesi momentu son mines de monte, en concretu'l Grupu de Marianes y tamién na localidá de Güeria, cola mina La Leoncia, asitiada nes proximidaes del molín. Darréu al escosase estes mines afonden pozos como'l de San Antonio y el de Santiago.

Coincidiendo cola eclosión de los llabores de minería na zona, nel añu 1930, Adela Pando estableció un alcuerdu cola Sociedá Minera "Hullera Española" p'apurrir farina de maíz y de cebada pal piensu de les mules y gües que nesi momentu utilizar pal tresporte de carbón nos llabores de minería d'interior y esterior. Esti contratu ye'l que dexa que Adela Pando, asuma'l riesgu económico que suponía l'alquisición por cinco mil pesetes d'una nueva turbina y faer obres de rehabilitación y ampliación del antiguu edificiu del molín. Por cuenta de les nueves necesidaes y coincidiendo cola crisis de la llantadera d'escanda, sustitúyese'l rabil esistente por una muela, pasando dende esta fecha hasta'l día de güei a disponer de dos muelas.

Esta actividá casi industrial precisaba d'un local ampliu y de ende la superficie del molín de casi 25 m², p'almacenar primero'l granu y dempués la farina.

La molienda pa la empresa minera "Sociedá Hullera Española", Grupu de Marianes, se retribuía n'ocasiones en dineru en razón a les cantidaes de granu molíes, ente que nel casu de los particulares siempres s'utilizaba la maquila".

Llampistería

En collaboración col Conceyu d'Ayer y en concretu cola ayuda de persones formaes como Guíes Turístiques, desenvolviéronse visites empuestes sobre Patrimoniu Industrial Mineru, a los edificios ya instalaciones qu'entá se caltienen de la minería de carbón, na zona de La Campueta y El Planón en La Maravía, pertenecientes a la otra gran empresa minera de la zona, la Sociedá Industrial Asturiana, pa conocer los restos de les bocamines, l'edificiu de llampistería, pontes, escombreres, tolvas-cargaderos de carbón, víes del ferrocarril mineru, compresores, planos inclinaos, etc., fácilmente visibles siguiendo'l percorríu de la Sienda Verde del Ríu Negru.

Ellí tán, camín de La Campueta y de La Maravía, los restos de les antigües mines de la Sociedá Industrial Asturiana, atestiguaes nun bloque de piedra tallada a manera d'escudu cola llámpara y picar de mina; bocamines; edificios que fueron talleres; zones de güerta onde antes hubo places de maniobres y talleres; el compresor de ventilación pa meter aire al interior de la mina; pequenos riegos nes fasteres, son los pisos" de les mines de monte; enormes y sólides pilastres que sosteníen l'antigua ponte de fierros sobre'l ricu; interesantes construcciones en formigón y lladriyu vistu, son los cargaderos; el planu inclináu pa tresportar el carbón; el monte del Picu Cabramoza, a la que se refería'l nuesu padre Silvino, vixilante mineru, como un gran "quesu gruyere", por qu'entendiéramos que toa ella se topa minada y vaciada de carbón; mas allá, un pequeñu travesal, abandonáu dempués de qu'una esplosión de grisú acabara cola vida de dellos mineros.

Dende va años, nun circula la máquina de tren que atronó la nuesa infancia colos sos xiblíos y tiñía l'aire col so fumu, nin s'oi'l ruiu de los vagones, nin se parten llámpares pa entrar na mina, pero queden persones dispuestes a danos a conocer una memoria oral d'aquel tiempu y de aquel mundu, por que nunca muerra nel olvidu.

Na mesma finca na que s'atopa'l molín volvemos atopanos con restos de minería, dos bocamines de La Leoncia y una trinchera pal tresporte del carbón, nesti casu pertenecientes a la Sociedá Hullera Española, pero pel momento la so recuperación enche les posibilidaes ya intenciones d'esti proyectu.